Lương thưởng phải gắn với năng suất và hiệu quả

Thông tư 003 tái khẳng định và chi tiết hóa các nguyên tắc quản lý đã được nêu tại Điều 3 Nghị định số 44/2025/NĐ-CP. Điểm nổi bật là việc xác định tiền lương phải dựa trên chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, chỉ tiêu này được thay thế bằng "tổng doanh thu trừ tổng chi phí" sau khi đã loại trừ các yếu tố khách quan.

Bên cạnh đó, năng suất lao động và tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (hoặc vốn góp của chủ sở hữu) là những chỉ số then chốt, được xác định cụ thể theo Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư.

Một điểm đáng chú ý là quy định về việc lượng hóa và loại trừ các yếu tố khách quan (theo Điều 4 Nghị định số 44/2025/NĐ-CP) khi xác định tiền lương, thù lao. Theo đó, nếu yếu tố khách quan làm tăng các chỉ tiêu (năng suất, lợi nhuận), doanh nghiệp phải giảm trừ; ngược lại, nếu làm giảm thì được cộng thêm. Việc này đòi hỏi sự tính toán minh bạch, cụ thể bằng giá trị, số liệu.

Thông tư cũng nhấn mạnh việc thực hiện tách bạch tiền lương, thù lao của Thành viên hội đồng, Kiểm soát viên với tiền lương của Ban điều hành, đảm bảo sự rõ ràng trong quản lý.

Quản lý lao động và xây dựng thang, bảng lương

Doanh nghiệp nhà nước được giao quyền chủ động trong việc xây dựng kế hoạch lao động, tổ chức tuyển dụng, sử dụng lao động và thực hiện các chế độ, chính sách theo quy định tại Nghị định số 44/2025/NĐ-CP.

Hằng năm, doanh nghiệp có trách nhiệm rà soát lại các mức lương. Nếu các mức lương hiện hành không còn đảm bảo quy định (tại khoản 2 Điều 6 Nghị định 44), doanh nghiệp bắt buộc phải sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới thang, bảng lương, phụ cấp lương cho phù hợp.

Xác định quỹ tiền lương

Đây là một trong những nội dung trọng tâm của Thông tư 003, hướng dẫn chi tiết cách xác định quỹ tiền lương của người lao động và Ban điều hành dựa trên các phương pháp tại Điều 7 và lựa chọn phương pháp tại Điều 8 của Nghị định số 44/2025/NĐ-CP.

Thông tư làm rõ việc xác định quỹ tiền lương thông qua mức lương bình quân, trong đó:

Quỹ tiền lương kế hoạch được xác định theo công thức sau: (1)

Q_kh = TL_bqkh x L_khbq x t + V_đt

Trong đó:

- Q_kh: Quỹ tiền lương kế hoạch.

- TL_bqkh: Mức tiền lương bình quân kế hoạch, xác định theo quy định tại Điều 7 Thông tư này.

- L_khbq: Số lao động bình quân kế hoạch, xác định theo Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư này.

- t: Số tháng doanh nghiệp hoạt động trong năm.

- V_đt: Khoản chênh lệch tiền lương của cán bộ chuyên trách đoàn thể do tổ chức đoàn thể trả lương, được tính trên cơ sở số cán bộ chuyên trách đoàn thể kế hoạch bình quân và khoản chênh lệch giữa mức tiền lương bình quân của cán bộ chuyên trách đoàn thể ở doanh nghiệp cao hơn và mức tiền lương bình quân do tổ chức đoàn thể trả.

Mức tiền lương bình quân của cán bộ chuyên trách đoàn thể ở doanh nghiệp được xác định trên cơ sở mức tiền lương bình quân dùng làm căn cứ để xác định khoản chênh lệch tiền lương năm trước liền kề của cán bộ chuyên trách đoàn thể theo quy định của Nhà nước và điều chỉnh theo năng suất lao động, lợi nhuận kế hoạch so với thực hiện của năm trước liền kề theo quy định.

Quỹ tiền lương thực hiện được xác định theo công thức sau: (2)

Q_th = TL_bqth x L_thbq x t + V_đt

Trong đó:

- Q_th: Quỹ tiền lương thực hiện.

- TL_bqth: Mức tiền lương bình quân thực hiện, xác định theo quy định tại Điều 8 Thông tư này.

- L_thbq: Số lao động bình quân thực tế sử dụng, xác định theo Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư này.

- t: Số tháng thực tế doanh nghiệp hoạt động trong năm.

- V_đt: Khoản chênh lệch tiền lương của cán bộ chuyên trách đoàn thể do tổ chức đoàn thể trả lương, xác định theo khoản (1).

Mức tiền lương bình quân thực hiện sẽ được xác định trên cơ sở mức lương bình quân kế hoạch, gắn với mức tăng/giảm năng suất lao động và lợi nhuận thực hiện so với kế hoạch.

Đặc biệt, đối với doanh nghiệp có lợi nhuận thực hiện vượt lợi nhuận kế hoạch, sẽ được tính thêm tiền lương vào quỹ tiền lương thực hiện. Nguyên tắc là: cứ vượt 1% lợi nhuận thì được tăng thêm tối đa 2% quỹ tiền lương thực hiện. Tuy nhiên, phần tiền lương tăng thêm này không được quá 20% phần lợi nhuận thực hiện vượt kế hoạch và không quá 02 tháng tiền lương bình quân thực hiện. Đây là một cơ chế khuyến khích rõ ràng, gắn liền lợi ích của người lao động với hiệu quả hoạt động chung của doanh nghiệp.

Thông tư 003/2025/TT-BNV ra đời là một bước cụ thể hóa quan trọng, thể hiện quyết tâm của Chính phủ và Bộ Nội vụ trong việc đổi mới cơ chế quản lý lao động và tiền lương tại khu vực doanh nghiệp nhà nước. Việc đưa ra các công thức tính toán quỹ lương cụ thể, đặc biệt là cơ chế thưởng khi vượt lợi nhuận kế hoạch, được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp và năng suất của người lao động.

https://laodongcongdoan.vn/huong-dan-moi-ve-quan-ly-lao-dong-luong-thuong-trong-doanh-nghiep-nha-nuoc-111178.html